Ở làng nghề mây tre đan Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội, tên của nghệ nhân Nguyễn Văn Trung là đã trở thành một giai thoại được truyền miệng khắp nơi. Với tài năng và đôi bàn tay khéo léo, ông đã góp phần quan trọng vào việc phát triển và giữ gìn nghề mây tre truyền thống của làng.
Hành trình lan tỏa nghề truyền thống
Sinh năm 1953 tại vùng đất Phú Vinh vốn là cái nôi của nghề truyền thống mây tre đan, ngay từ nhỏ, nghệ nhân Nguyễn Văn Trung đã được thừa hưởng sự khéo léo, niềm đam mê với nghề đan lát truyền thống từ gia đình. Điều này đã giúp ông phát triển nhanh chóng kỹ năng và niềm đam mê sáng tạo trong nghề. Đến năm 15 tuổi, ông tự làm được những sản phẩm mây tre đan đầu tiên, mang tính nghệ thuật cao.
Năm 2005, ông Văn Trung đã lập Công ty Trách nhiệm hữu hạn mỹ nghệ Hoa Sơn, với mục đích không chỉ sản xuất và phát triển sản phẩm mây tre đan mà còn làm nền móng cho việc nghiên cứu và cải tiến mẫu mã sản phẩm. Điều này giúp công ty có thể đáp ứng được nhu cầu đa dạng của thị trường trong và ngoài nước, từ Nhật Bản, Pháp, Tây Ban Nha cho đến CHLB Đức. Nhờ vào sự đổi mới và tập trung vào chất lượng sản phẩm, Công ty Hoa Sơn ngày càng khẳng định được thương hiệu của làng nghề mây tre Phú Vinh trên thị trường quốc tế.
Không chỉ thành lập công ty sản xuất, ông Trung còn chủ động trong việc giảm thiểu ngày công lao động bằng việc đưa máy móc hiện đại vào quá trình sản xuất. Điều này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn bảo vệ và duy trì nghề truyền thống mây tre đan trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của thị trường hiện đại.
Ngoài việc sản xuất thương mại, ông Trung còn có đóng góp quan trọng trong việc giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ. Ông thành lập Trung tâm Dạy nghề tư thục Mây tre đan Phú Vinh từ năm 2007, đã đào tạo miễn phí cho hàng nghìn lao động, trong đó có nhiều người khuyết tật. Họ được học tập và rèn luyện kỹ năng thủ công mà không phải đi đâu xa, giúp họ có thể tự lập và có cuộc sống ổn định từ nghề mà ông Trung yêu thích và nỗ lực gìn giữ.
Không chỉ là một nghệ nhân tài ba, Nguyễn Văn Trung còn là người góp phần tôn vinh và thể hiện hình ảnh các vị lãnh tụ bằng mây tre đan, trong đó có hơn 200 bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Điều này chứng tỏ sự tận tụy và lòng kính trọng đối với các nhân vật lịch sử của ông, đồng thời góp phần tăng cường giá trị văn hóa và nghệ thuật của làng nghề mây tre Phú Vinh.
Với nhiều năm trong nghề và sự nghiệp đầy ý nghĩa, Nguyễn Văn Trung đã và đang là một bậc thầy, một tấm gương sáng cho các thế hệ trẻ yêu nghề và có đam mê nghệ thuật thủ công truyền thống. Ông đã và đang góp phần quan trọng vào việc giữ gìn và phát triển bền vững nghề mây tre đan, mang lại cơ hội sống và việc làm cho hàng trăm lao động trong và ngoài làng, từ đó góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương và cả nước.
Tấm gương vượt lên số phận
Vốn sinh ra là một đứa trẻ bình thường như bao đứa trẻ khác, năm lên lớp 4, cậu học sinh Nguyễn Văn Trung có những biểu hiện bất thường, khi cha mẹ đưa đi khám đã được chẩn đoán với chứng bệnh viêm xương. Từ đó, cơ thể cậu bé yếu dần và việc học đành dang dở.
“Ba năm liền tôi phải nằm điều trị tại Bệnh viện Việt Đức, chịu đựng những cơn đau kéo dài, triền miên khiến tôi mất hết niềm tin vào tương lai phía trước. Bác sĩ có đề nghị tôi tháo khớp chân bên phải nhưng tôi từ chối bởi sợ nhiều rủi ro”, ông Trung ngậm ngùi bày tỏ khi nhớ về những nỗi đau ngày thơ ấu.
Sau 3 năm nằm viện, ông có biểu hiện của nhiều chứng bệnh khác như đột quỵ, suy tim…, lúc bấy giờ bệnh viện đã trả về. Người thân với tâm lý lo hậu sự, ông Trung cũng nghĩ rằng mình sẽ rời khỏi cõi đời này. Ấy vậy mà, như một phép thần tiên, có thầy lang hay tin ông Trung bị bệnh đã tìm đến cứu chữa tận nhà, miễn phí. Thật may, nhờ những thang thuốc quý, cơ thể của ông đã dần hồi phục.
Khi cơ thể có sự thay đổi tốt hơn, cậu bé Trung đã quay lại trường học để được trau dồi kiến thức như bao bạn bè đồng trang lứa. Rồi mỗi chiều tan học về, cậu bé lại hăng hái phụ giúp cha mẹ làm những sản phẩm mây tre truyền thống của quê hương.
Năm 1972, các nghệ nhân trong làng Phú Vinh và chính quyền địa phương nhận thấy Nghệ nhân Nguyễn Văn Trung là một người khuyết tật đầy nghị lực, ý chí nên đã vận động ông vào Hợp tác xã Nông nghiệp Phú Vinh. Với đôi tay tài hoa, sự tâm huyết với nghề truyền thống của quê hương, chàng trai khuyết tật đã được xã viên hợp tác xã bầu làm Đội trưởng đội kỹ thuật. Cũng trong năm đó, sản phẩm mây tre đan của đội sản xuất do Nguyễn Văn Trung làm đội trưởng đã giành giải nhất “Cuộc thi tay nghề giỏi ở làng Phú Vinh”.
Dấu mốc đặc biệt trong cuộc đời ông Trung đến vào năm 1980, ông đã giành giải “Tuổi trẻ sáng tạo” tại Liên Xô và được nhận vào học tại chức Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội.
Với quá trình đầy gian truân và bất ngờ, Nguyễn Văn Trung đã vượt lên trên số phận, từ một đứa trẻ yếu ớt mang căn bệnh nặng nề, trở thành một trong những nghệ nhân vĩ đại của làng nghề mây tre đan Phú Vinh. Quá trình sống và làm việc của ông là một minh chứng rõ ràng cho sự quyết tâm và niềm tin vào cuộc sống, là nguồn động lực lớn lao cho những ai đang đối mặt với khó khăn và thử thách trong cuộc đời.
